DRAMA TÜRLERİ KAÇA AYRILIR?

Drama olayların, konuların veya düşüncelerin bir amaç kapsamında atölye ve sahne ortamında oynama tekniğine verilen isimdir.

Dramanın yapılabilmesi için oyuncular ve onların başında da bir lidere ihtiyaç duyulur. Böylelikle belirlenen konu üzerine canlandırma ve sahneleme gerçekleşir. 

Dramanın tek şekilde kullanıldığını söylemek doğru olmaz. Kullanım amaçları ve özellikleri sayesinde dramanın çeşitleri ortaya çıkmıştır. Bunlar hakkındaki bilgiler;

Eğitici Drama Nedir?

Çocukların eğitilmesi için tercih edilen dramadır. Amaç çocukların bilinçlenmesi, yaratıcı özellikler kazanması, sorumluluklarını öğrenmesi, psikolojik gelişimini tamamlaması ve ileriye dönük olarak hayatına yön verebilmesini sağlamaktır. Bu nedenle eğitici dramaya pedagojik dramada denilir.

Eğitici dramanın ortaya çıkışı ise 1980’li yıllara kadar dayanır. Bu dramayı ortaya çıkaran ve geliştiren isimler ise Brain Way, Peter Slade, Dorothy Heathcode ve Gavin Bolton isimli eğitimcilerdir. Ayrıca bu isimler dramanın eğitimdeki etkisini yaptıkları çalışmalarla ortaya çıkarmışlardır.

Eğitici Dramada Öğrenme Türleri

Eğitici dramanın uygulanması aşamasında öğrenme türlerinden yararlanılır. Bu alanda kullanılabilecek 10 tane öğrenme türü vardır.

Bunların isimleri şunlardır; kavram öğrenme, yaşantıya dayalı öğrenme, hareket yolu ile öğrenme, aktif öğrenme, etkileşim yolu ile öğrenme, işbirliği kurarak öğrenme, sosyal öğrenme, tartışarak öğrenme, keşfederek öğrenme ve duygusal öğrenmedir.

Kavram Öğrenme Nedir?

Çocukların yeni kavramlar öğrenmelerine yardımcı olan öğrenme türüne kavram öğrenme denir. Çocuklar bu öğrenme türünün yardımıyla kavramları birbirinden ayırt etmeyi öğrenirler.

Ayrıca benzer kavramları aynı grupta değerlendirme ve inceleme imkanı bulurlar. Bu öğrenme türünün uygulanmasında belirlenen kavramı yansıtacak objeler ve nesnelerden yararlanılarak çocuğun daha kolay öğrenmesi sağlanır.

Yaşantılara Dayalı Öğrenme Nedir?

Çocukların dramayı birebir yaşayarak öğrenmelerini sağlayan öğrenme türüdür. Bunun için çocuklar için bir olay geliştirilir ve çocukların bu olay üzerine davranışlarda bulunmaları sağlanır.

Böylelikle çocuklar sanki o olayı gerçekte yaşamış gibi davranış sergilerler. Bu sayede benzer olaylarda nasıl tepki verebileceklerini ve davranışlarını öğrenirler. Çocuklar bu öğrenme türünde izleyici değil bizzat olayı yaşayan konumundadırlar.

Hareket Yolu İle Öğrenme Nedir?

Çocukları uyguladıkları hareketler vasıtasıyla öğrenme imkanı sağlayan öğrenme türüne hareket yolu ile öğrenme denir.

Dans etme, oyun oynama, zıplama, el kol hareketleri yapma ve mimik kullanma bu öğrenme türünde görülebilecek hareketlerdir.

Bu hareketler sayesinde çocukların kendilerini doğru ifade etmeleri, duygularını yansıtmaları ve beden gelişimlerini sağlamaları mümkün olur.

Aktif Öğrenme Nedir?

Eğitici dramada çocuğun merkez olarak kabul edildiği öğrenme türüne aktif öğrenme denir. Bu nedenle çocuk ne yapacağına veya hangi oyunda bulunacağına kendisi karar verir. Bu kararlar doğrultusunda hareket eder.

Ayrıca bu öğrenme türünde çocukların çevresini incelemeleri, onların davranışlarını örnek almaları ve bunlarını dramaya uyarlamaları mümkün olur.

Etkileşim Yolu İle Öğrenme Nedir?

Çocukların arkadaşları, aileleri ve öğretmenleri ile etkileşimde bulunarak öğrenmelerini sağlayan yöntem etkileşim yolu ile öğrenmedir.

Kültürel etkileşim, çevreye bağlı etkileşim, sevgi koşullu etkileşim ve dile bağlı etkileşim aşamaları vardır. Özellikle çocukların bireylerle diyalog kurmaları onlardan etkilenerek öğrenmelerine yardımcı olur. Böylelikle öğrendiklerini yaşamlarına entegre edebilirler.

İşbirliği Kurarak Öğrenme Nedir?

Yardım etme, problem çözme ve destek olma amaçlarıyla işbirliği içinde bulunarak gerçekleştirilen öğrenme türüne işbirliği kurarak öğrenme denir. Burada çocuklar kendi düşünceleri ve istekleri ile probleme çözümler üretirler.

Ayrıca yardım faaliyetlerinde bulunabilirler. Problemin çözülmesi veya yardımın amacına ulaşması gibi sonuçlara bağlı olarak da işbirliğinin faydalarını öğrenme imkanı elde ederler.

Sosyal Öğrenme Nedir?

Eğitici dramanın çocuklar için sosyal çevre ve sosyal ilişkilerden yararlanılarak öğretilmesine sosyal öğrenme denir.

Bu yöntemde çocuklar için bir model belirlenir ve bu modelin davranışları, görüşleri veya hareketlerini örnek almaları beklenir. Böylelikle doğru veya yanlış öğretiler kazanılmış olur. Rol model almanın dışında çocuğun çevresini inceleyerek modelini belirlemesi ve ondan öğrendiklerini uygulaması mümkün olur.

Tartışarak Öğrenme Nedir?

Bir konuda çocukların tartışma yaparak öğrenmelerini kapsayan öğrenme türüdür. Bu türe göre eğitim verilirken genellikle iki grup oluşturulur. Ayrı fikirlere sahip olan bu gruplar birbirleriyle tartışarak sonuca ulaşmaya çalışırlar.

Tartışma öğrenciler ile öğretmen arasında olabileceği gibi sınıfın iki ayrı gruba ayrılması şeklinde de olabilir.

Keşfederek Öğrenme Nedir?

Çocukların çevrelerini, eşyaları, nesneleri ve yiyecekleri keşfetmelerine dayanan öğrenme türüne keşfederek öğrenme denir. Bu yöntem kullanıldığında çocuklara bir nesne veya yiyecek verilir.

Çocukların bu nesneler ve yiyeceklerle ne yapacakları üzerine düşünmeleri, fikir alışverişinde bulunmaları ve yeni bilgiler öğrenmeleri sağlanır. Bu sayede bilmedikleri durumları keşfederek gelişim sağlarlar.

Duygusal Öğrenme Nedir?

Eğitici dramada kullanılan son öğrenme türü duygusal öğrenmedir. Bu öğrenme türünde olumsuz duygular ve olumlu duygular merkeze alınır.

Eğitim esnasında duyguların paylaşılması ve hangi duyguların hissedilebileceği üzerine tartışmalar yapılır. Ayrıca belirli duygular yaşanırken verilen bilgilerin daha kalıcı olduğu inancından yola çıkılarak yeni bilgilerin aktarılması sağlanır.

Yaratıcı Drama Nedir?

Kişilerin birikimlerinden yararlanmak suretiyle o anda belirlenmiş olan bir konu üzerine yaptıkları canlandırma işlemine yaratıcı drama denir.

Yaratıcı dramanın gerçekleşmesinde doğaçlama, tiyatro, geri dönüş ve rol oynama gibi tekniklerden yararlanılır. Canlandırılan konu ise hayatın içinden olabilecek herhangi bir konudur.

Yaratıcı dramadan çocuklar için verilen eğitimlerde sıkça yararlanılır. Bunun nedeni konunun önceden belirlenmemesi nedeniyle anında uygulamaya alınması ve çocukların hayal dünyalarındaki durumları yansıtmalarını kolaylaştırmasıdır. Çocuklar dışında yetişkinler üzerinde de kullanıldığını söylemek mümkündür.

Yaratıcı Dramanın Amaçları Nelerdir?

Öğrenme yöntemleri içerisinde kabul edilen yaratıcı dramanın ortaya çıkması ve tercih edilmesinde bazı amaçlar vardır. Bu amaçlardan bazılarını açıklamak gerekirse şunlara mutlaka yer verilmelidir;

• Empati yeteneği kazanmayı sağlamak
• Yaratıcılık özelliklerini gelişmesini sağlamak
• Hayal dünyasını harekete geçirmek
• Olaylara karşı sorgulama kabiliyeti geliştirmek
• Kendini açıkça ifade etmeyi sağlamak
• İnsan ilişkilerinde başarıyı sağlamak
• Problem çözümlerine yardımcı olmak
• Birlikte çalışmayı ve karar almayı öğretmek
• İnsanlara ve olaylara eleştiri yapmayı öğrenmek
• İnsanları dinlemeyi ve anlamayı öğretmek

Yaratıcı dramanın amaçlarının hayata geçirilmesi doğrultusunda bilinçli bireylerin yetişmesi, çocukların gelişimlerini tamamlanması ve geleceğe yeni oyuncular kazandırılması sağlanır.

Sosyodrama Nedir?

Toplumsal konuların ve toplumun fertlerinin grup üyeleri aracılığıyla canlandırılarak insanlara sunulması ve onların toplumu düşünmelerini sağlamayan amaçlayan canlandırmalar sosyodrama ne demek sorusunun cevabıdır.

Bu canlandırmalarda toplumsal konu basit bir konu olabileceği gibi önemli bir konuda olabilir. Konunun türü ve içeriği grup değerlendirmeleri sonucunda belirlenerek canlandırılır.

Sosyodramada grup üyeleri toplumun eksikliklerini, doğrularını veya yanlış hareketlerini sergileyerek insanlara sunarlar.

Böylelikle izleyicilerin kendilerini ve toplumu sorgulamalarına yardımcı olurlar. Bunun için canlandırmanın gerçek gibi olması önemlidir.

Sosyodrama Tekniği Nedir?

Sosyodrama birbirini hiç tanımayan insanların ortak psikolojiye sahip olmasını sağlayan bir tekniktir.

Bu teknikte yapılan canlandırmalar rol oynar. İnsan ilişkileri, toplumu ilgilendiren konular, toplumsal farklılıklar, kültürler arası çatışmalar ve yaşanan sorunlar sosyodramanın konularını oluşturur. Konunun belirlenmesinin ardından canlandırma aşamasına geçiş sağlanır.

Grubun bir bölümü toplumun fertlerinin kişiliklerine bürünürken kalan kişiler izleyici konumunda yer alır. Böylelikle uzak kaldıkları konuların farkına varmaları, olayları sorgulamaları ve toplumdaki bireylerin psikolojilerini anlamaları mümkün olur.

Sosyodrama Aşamaları Nelerdir?

Sosyodramanın gerçekleşmesi aşamalar halinde gerçekleşir. Böylelikle sergilenen oyunla istenen mesajın başarılı şekilde verilmesi sağlanmış olur. Sosyodramanın aşamaları şunlardır;

Isınma: Canlandırılacak tip için kişinin kendisini hazırlama aşamasıdır. Bunun için vücut hareketlerinden mimiklere kadar detaylar üzerinde durulur. Ayrıca canlandırmanın yapılacağı ortama, grup arkadaşlarına ve konuya hazırlık aşamasını oluşturur. Böylelikle performansın başarılı şekilde gerçekleşmesi sağlanır.

Sahnelenme: Bu aşamada ilk olarak sahnenin oluşturulması sağlanır. Bu aşamadan sonra kişiler rollerini canlandırmaya başlar. Yardımcı oyuncuların da devreye girmesiyle tüm tiplemelerin canlandırılması ve grubun uyum içerisinde çalışması bu aşamada sağlanır.

Paylaşım: Canlandırma tamamlandığında kişilerin edindiklerini birbirleriyle paylaşmaları aşamasıdır. Öğrenilenler, değişen fikirler ve farklı görüşler bu aşamada grupla paylaşılır. Bu aşamanın önemi ise sahne esnasında ortaya serilemeyen bazı konularında konuşulabilmesidir.

Bu aşamalardan oluşan sosyodramanın gerçekleşmesi için mekanın belirlenmesi gerekir. İstenilen mesajların verilmesi ve toplumsal konulara dikkat çekilmesi için mekanın veya mekan dekorasyonunun uygun olması önemlidir.

Psikodrama Nedir?

Bir bireyin geçmişte yaşadığı bir olayı yeniden canlandırması ve bu canlandırmayı grup önünde yapması psikodrama ne demek sorusuna cevaptır.

Psikodramada birey kaygılarını, streslerini, üzüntülerini ve yaşadığı sorunları belirlenen grup karşısında yeniden canlandırır. Bu sayede geçmişte yaşanmış olan olayın yeniden değerlendirilmesi, hatırlanması, değiştirilmesi veya gruptaki diğer kişilere fikir vermesi sağlanmış olur.

Psikodramanın ortaya çıkması 20.yy başında Jacob Levy Moreno çalışmalarıyla olmuştur. Çocukları izleyerek bu kavramı ortaya çıkaran Moreno sayesinde o tarihten itibaren psikolojik tedavilerde de kullanılan yöntem olmuştur.

Psikodrama Teknikleri Nelerdir?

Dramanın yanı sıra grup psikoterapilerinde de kullanılan psikodrama 3 temel teknikten oluşan bir öğretidir. Psikodramada kullanılan 3 tekniğin detayları şunlardır;

Eşleme: Eşleme tekniğinde olayı yaşayan karakterin (protagonist) düşünceleri, duyguları ve hareketleri grup üyeleri veya eğitmen tarafından dile getirir. Burada amaç kişinin yerine grup üyelerinin kendilerini koyarak duygularını ifade etmesine yardımcı olmaktır.

Rol değiştirme: Belirlenen konuyla ilgili ihtiyaç duyulan tüm rollere ana karakterin (protagonistin) girmesi aşamasıdır. Böylelikle her rolün duygu ve düşüncelerini anlaması mümkün olur.

Ayna: Ana karakterin (protagonist) kendisini izlemesini ifade eden tekniktir. Bu tekniğin gerçekleşmesi için protagonisti canlandıracak birisi seçilir. Bu kişi en iyi şekilde canlandırma yaparak ana karakterin kendisini uzaktan izlemesine yardımcı olur.

Bu tekniklerin psikodramanın aşamalarında başarılı şekilde kullanılmasıyla kişinin kendi duygularını değerlendirebilmesi veya duygularını değiştirmesi mümkün olur. Ayrıca bu teknik grup halinde uygulandığı için her bireyin kendisine pay çıkarması sağlanır.

Psikodrama Aşamaları Nelerdir?

Psikodramanın hayata geçirilmesi 3 aşamadan gerçekleşir. Bu aşamalar ısınma, oyun ve paylaşım aşamalarıdır. Aşamaların detayları ise şunlardır;

Isınma: Grubun kaynaşması, iletişim kurması ve oyuna hazırlanmasını kapsayan aşamadır.

Oyun: Hazırlık tamamlandıktan sonra oyunun hayata geçirilmesi aşamasıdır. Protagonist ve yardımcı roller sahneye çıkarak canlandırmayı gerçekleştirir.

Paylaşım: Oyun tamamlandıktan sonra tüm üyelerin birlikte yaptıkları duyguları paylaşma aşamasıdır. Duygu paylaşımı esnasında kişinin eleştirilmesi, yargılanması veya olumsuz görüşlerin belirtilmesi gibi durumlar yaşanmaz.

Bu aşamalardan oluşan psikodramanın gerçekleşmesi için uzman çalışmasına ihtiyaç duyulur. Böylelikle üzüntüyü, kaygıyı ve sorunları yaşanan kişinin ifade edilmesi veya anlaşılması daha başarılı olur.