Yaratıcı drama bir konuyu kendilerine odak olarak belirleyen bir grubun eğitmenleri rehberliğinde gerçekleştirdikleri canlandırmalara verilen isimdir.
Bu grubun yaptıkları canlandırma konudaki olayı yaşamış gibi spontane şekilde ve kişisel yaşantılardan yola çıkarak yapılır. Dünyada ve Türkiye’de özellikle eğitim alanında yaygın şekilde kullanılan yaratıcı dramanın tarihçesi Antik Yunan dönemine kadar dayanır.
Yaratıcı Dramanın Tarihi
Yaratıcı drama tarihçesi ile ilgili ilk bilgiye Antik Yunan dönemi ile rastlanır. Bu dönemde yalnızca drama olarak görülen ve tiyatro çalışmalarıyla bütünlük oluşturan bir kavramdır. Bu dönemde drama seyircilere anlamlı gösteriler yapma veya canlandırma olarak ifade edilir.
Yaratıcı dramaysa tiyatro, rol oynama, drama ve doğaçlama teknikleri kullanılarak grup halinde yapılan canlandırmadır. Kişisel deneyimlere dayandığı ve senaryo olmaksızın hayata geçirildiği için dramadan ayrılır.
Eğitimde drama, oyun pedagojisi anlamlarıyla da kullanılan yaratıcı dramanın kavram olarak ortaya çıkışı ise 1897-1911 yılları itibariyle olur.
Yaratıcı Dramanın Dünyada Gelişimi
Yaratıcı dramanın ilk uygulamaları 1897-1911 yıllarında İngiltereli köy öğretmeni Harriet Finlay Johnson tarafından yapılır.
Johnson bu dönemde drama derslerini öğrencilerine görerek ve yaşayarak oynama şeklinde işletir. Ayrıca bu uygulamada Johnson öğrencilerinin öyleymiş gibi yapma anlayışını benimsemelerini sağlar.
Johnson tarafından yapılan yaşayarak ve görerek oynama yöntemi zaman içerisinde farklı eğitmenlerce kabul edilir ve uygulanmaya başlar.
1954 yılına ulaşıldığında İngiltereli yazar Peter Slade drama alanında kitap yazar. Bu kitapta yaratıcı dramada bulunan yaşayarak ve görerek terimlerine doğallık kavramını ekleyerek doğaçlamanın ortaya çıkmasını sağlar.
1970 yıllarına ulaşıldığında Dorothy Heathcote yaratıcı dramanın gerçek duygularla hayata geçirilmesi anlayışını getirir. Bu tarihten sonra da yapılan uygulamalarda bireyler duygularını ön plana alarak canlandırma yapar.
1970’li yıllardan sonra ise Hans Nickel yaratıcılık için kişisel deneyimlerin faydalı olacağını savunur. Nickel sonrasında ise Winifred Ward bu türdeki dramanın eğitim amacıyla kullanılabileceği görüşünü öne sürer.
Yaratıcı Dramanın Türkiye’de Gelişimi
Türkiye’de yaratıcı dramanın nasıl ortaya çıktığı ve geliştiği öğrenilmesi gereken konulardandır. Tükiye’de yaratıcı dramanın gelişimi hakkındaki bilgiler;
- Dramanın ilk örnekleri sanat alanında olmak üzere Osmanlı Dönemi’nde 1908-1915 yılları arasında verilir. Bu alanda çalışmalar yapan isimse İsmail Hakkı Baltacıoğlu’dur.
- Yaratıcı dramanın eğitim alanında kullanılmaya başlaması 1926 yılı itibariyle yani Cumhuriyet ilan edildikten sonra olur.
- 1926-1980 yılları arasında ilkokullarda gösteriler düzenlenerek insanlara drama tanıtılır. Ancak 1980 yılına kadar yapılan drama çalışmalarında görülen bazı eksiklikler o dönemdeki çalışmaların yaratıcı dramadan uzak olunduğunu ortaya çıkarır.
- Yaratıcı dramanın doğaçlama, yaşama-görme, kendi yaşantılarından yola çıkma, rol oynama ve yeniden canlandırma teknikleriyle uygulanmaya başlaması 1982 yılından sonra olur.
- 1982 yılında tiyatro sanatçısı Tamer Levent öğretmenlerinin kendilerine verdiği bilgileri eksik bulur ve bazılarına karşı çıkarak araştırmalar yapar.
- Tamer Levent araştırmaları sırasında Dorothy Heathcote çalışmalarına, doğaçlama ve yaratıcılık kavramı üzerine yazılmış eserlere ulaşır.
- İnceledikleri eserlerden edindikleri bilgileri amatör ekibiyle tiyatro çalışmalarında uygulamaya başlar. Ancak edindikleri bilgileri kabul ettirmesi mümkün olmaz.
- 1982 yılında Prof Dr İnci San ile tanışan Tamer Levent üniversite yaratıcılık konusunda araştırmalar yapıldığını öğrenir.
- Tamer Levent ve İnci San tanışmanın ardından eğitimde yaratıcı dramayla ilgili araştırmalar ve çalışmalar yapar.
- İkili 1985 yılında ilk seminerlerini verir.
- 1990 yılına ulaşıldığında yaratıcı dramanın yüksel lisans dersi olarak üniversitelerde verilmesine karar verilir.
- İlk ders ise Ankara Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi’nde İnci San tarafından verilir.
- 1997 yılına ulaşıldığında ise eğitim fakülteleri dersleri arasına eklenir ve eğitimcilerin yaratıcı dramayı öğrenmeleri sağlanır.
1997 yılından sonra da yaratıcı dramanın eğitimin her alanında kullanılmaya başladığı görülür.
Günümüzde üniversite dışında lise, ilkokul ve okul öncesinde de derslerde yaratıcı dramadan yararlanılır. Ayrıca psikoloji, kültürel çalışmalar, sosyal hizmetler ve iletişim birimlerinde de kullanılmaya başlar.
Drama Kelimesinin Kökeni
Drama kelimesinin kökeni Yunanca’ya dayanır. Yunanca’da bulunan dran kelimesi drama kelimesinin ortaya çıkmasını sağlar.
Dran kelimesinin anlamı ise eylemek, etmek veya yapmak şeklindedir. Yunanca’da ayrıca drama kelimesi dromenon olarak kullanılır ve bu kelimenin anlamı ise yaşamak ve oynamak anlamlarına gelir.
Dram kelimesi Fransızyaca’da bulunan drome kelimesinden de türemiş olarak kabul edilir. Drome kelimesinin anlamı ise burjuva tiyatrosudur. Ayrıca drome kelimesinin hüzünlü oyun ve tiyatro olarak da kullanımları vardır.
Türkçe olarak drama sahne oyunu türü olarak kabul edilir. Bu sahne oyunu hüzünlü olaylar içerisine güldüren ögeleri de katarak oynanır. Ayrıca tiyatro yazını ve oyun anlamlarında da kullanılır.
Yazımıza Yorum Yapabilirsiniz